Wat is de maatschappelijke impact van de coronacrisis voor de inwoners van Fryslân? Het Fries Sociaal Planbureau (FSP) heeft hier in oktober 2020 voor de tweede keer onderzoek naar gedaan. De belangrijkste conclusie: de gevolgen van de coronacrisis zijn ongelijk verdeeld. Vooral jongvolwassenen, werkenden met een flexibel contract, zzp’ers en senioren hebben te maken met de negatieve effecten ervan. De crisisorganisatie van Veiligheidsregio Fryslân gaat de resultaten van dit onafhankelijk onderzoek gebruiken bij de aanpak van de coronacrisis in Fryslân.
Het FSP-onderzoek vond plaats in de periode van 22 september tot 13 oktober. Net als bij het corona-onderzoek in het voorjaar is hiervoor Panel Fryslân ingezet. Dit FSP-burgerpanel bestaat uit een representatieve groep inwoners van Fryslân van 18 jaar en ouder en heeft ongeveer 6000 leden. In totaal vulden 2723 panelleden de vragenlijst voor dit tweede corona-onderzoek in. Tijdens het eerste onderzoek in april – mei reageerden zo’n 3100 panelleden. De vragenlijst sloot een dag voordat het kabinet een gedeeltelijke lockdown aankondigde.
Gevolgen ongelijk verdeeld
De coronacrisis heeft voor iedereen in Fryslân gevolgen, maar sommige groepen worden harder geraakt, vertelt FSP-onderzoeker Arjen Brander. “Denk bijvoorbeeld aan jongvolwassenen, werkenden met een tijdelijk contract en een deel van de zelfstandigen. Maar ook ouderen die meer eenzaamheid ervaren, en mantelzorgers voor wie de mantelzorgsituatie ingewikkelder is geworden. Hoe zorgen we ervoor dat deze groepen niet verder achterop raken? Dat is de belangrijkste opgave, zeker naarmate de crisis langer aanhoudt.”
Belangrijkste conclusies uit het onderzoek
Sociale samenhang onder druk
De sociale samenhang in Fryslân is nog altijd sterk en de bereidheid om elkaar te helpen is toegenomen. Bijna één op de vijf (17%) geeft al burenhulp, zoals boodschappen halen of helpen met een huishoudelijk klusje. Het beeld van een toegenomen buurtbinding en meer burenhulp in coronatijd gaat echter niet overal in gelijke mate op. Dit is met name het geval in buurten die al een sterke buurtbinding hadden. Naarmate de crisis en strenge maatregelen langer aanhouden kan de sociale samenhang onder druk komen te staan. Uit het onderzoek blijkt dat inwoners die meer problemen en zorgen ervaren, vervolgens ook minder vertrouwen hebben in de overheid en in elkaar. Vooral in buurten waar bewoners weinig binding met de buurt ervaren komen spanningen tussen bewoners nu vaker aan de oppervlakte. In buurten met goede buurtrelaties daarentegen ervaart men vaker dat bewoners juist beter met elkaar omgaan en er meer buurtinitiatieven zijn sinds de coronacrisis.
Dalend vertrouwen in overheid en aanpak coronacrisis
In oktober is het vertrouwen in de overheden gedaald ten opzichte van mei, maar is altijd nog hoger dan vóór de coronacrisis. Mensen maken zich zorgen over de economische gevolgen en onzekerheid over de duur van de crisis. Net als het vertrouwen in de overheid is de tevredenheid over de overheidsaanpak de afgelopen maanden afgenomen. Zorgen over werk en inkomen zijn sterk bepalend voor het oordeel over deze aanpak. Ook verschilt de waardering van de aanpak tussen leeftijdsgroepen. De jongste leeftijdsgroep geeft gemiddeld het laagste cijfer, terwijl de oudste leeftijdsgroep (75-plus) gemiddeld het hoogste cijfer geeft.
Zorgen over werk en inkomen
Het onderzoek laat zien dat zorgen over werk en inkomen van invloed is op hoe mensen de coronacrisis beleven. Onzekerheid over werk en inkomen gaat gepaard met een verminderd welbevinden. Het zijn vooral zelfstandigen en werkenden met een flexibel contract die zich zorgen maken. Het zijn vooral de jongeren en laagopgeleiden die een flexibel contract hebben. Dit maakt hen kwetsbaar. Slechts 9% van de werkenden met een vast contract maakt zich zorgen over werk en inkomen.
Eenzaamheid onder senioren
Hoewel het aantal fysieke ontmoetingen is toegenomen, heeft de coronatijd mogelijkerwijs gevolgen voor de ervaren eenzaamheid van mensen. Bijna één op de tien mensen van 70 jaar of ouder voelt zich ernstig eenzaam. Dit is sinds februari licht gestegen.
Friese aanpak van de coronacrisis
Het Fries Sociaal Planbureau doet voortdurend onderzoek naar trends en ontwikkelingen binnen Fryslân. Het FSP deelt de resultaten van dit corona-onderzoek met de crisisorganisatie van Veiligheidsregio Fryslân. Deze gaat de onderzoeksresultaten gebruiken bij de verdere aanpak van de coronacrisis in Fryslân. “Voor de vervolgaanpak van deze crisis is het belangrijk om draagvlak en vertrouwen te behouden bij de inwoners van Fryslân”, aldus Martin Kool, programmaleider bij Veiligheidsregio Fryslân. “Uit dit onderzoek blijkt dat verschillende groepen in onze samenleving het zwaar hebben en een grote impact ervaren. Om de verschillende doelgroepen te helpen gaan we nadenken over acties die we kunnen uitvoeren. Een van die acties is bijvoorbeeld het ontwikkelen van een campagne gericht op jongeren.
Meer weten?
- Op www.fsp.nl/corona publiceert het FSP de resultaten van onderzoeken naar de maatschappelijke impact van de coronacrisis in Fryslân.
- Op www.vrfryslan.nl/coronavirus is informatie te vinden over de aanpak van de coronacrisis in Fryslân.
Bijlagen (of links naar deze bijlagen):
- Onderzoeksrapport ‘Ongelijk verdeeld. De gevolgen van de coronacrisis voor de inwoners van Fryslân’
- Video ‘De gevolgen van de coronacrisis voor de inwoners van Fryslân’
- Infographic ‘De gevolgen van de coronacrisis voor de inwoners van Fryslân’
