Eenzaamheid is een veelvoorkomend probleem onder ouderen. Het probleem is absoluut niet kleinschalig: meer dan helft van de mensen ouder dan 75 jaar zegt zich eenzaam te voelen.
Sinds de komst van moderne communicatietechnologieën, zoals het sturen van WhatsApp-berichten en de mogelijkheid tot videobellen, kunnen ouderen echter steeds meer terugvallen op het internet om in contact te blijven met hun dierbaren. Dit kan echter bemoeilijkt worden door een instabiele internetverbinding.
DSIT deed onderzoek naar de toename van het internetgebruik onder ouderen in de afgelopen negen jaar, de eenzaamheid in Nederlandse gemeenten en de internetdekking die de ouderen tot hun beschikking hadden.
De belangrijkste conclusies op een rij:
- Het aantal ouderen (75+) dat telefoneert via het internet is sinds 2012 toegenomen met maar liefst 960%.
- Sinds de start van de coronapandemie is de toename van het aantal ouderen dat via het internet belt geëxplodeerd.
- Vooral in de provincies Zeeland, Friesland en Groningen laat de internetverbinding te wensen over.
- Ernstige eenzaamheid is een groot probleem in de gemeenten Heerlen, Rotterdam, Den Haag, Kerkrade en Maastricht.
Internetgebruik onder ouderen aanzienlijk toegenomen
Het aantal ouderen dat (bijna) dagelijks gebruikmaakt van het internet is de afgelopen negen jaar toegenomen met maar liefst 233,8%.
Doordat meer ouderen regelmatig gebruikmaken van het internet, is het gemakkelijker dan ooit om de eenzaamheid onder de 75+ doelgroep in kleine stapjes tegen te gaan.
Internetbellen is een eenvoudige manier om via het internet in contact te blijven met dierbaren. Alhoewel de technologie al jarenlang gebruikt werd, heeft het internetbellen aan populariteit gewonnen tijdens de coronapandemie.
In 2012 gebruikte slechts 4% van de 75-plussers in Nederland het internet om te telefoneren. In 2021 lag dit aantal op 42,4%, wat een toename is van maar liefst 960%. In de jaren 2019-2021, toen COVID-19 het internetbellen een duwtje in de rug gaf, nam het aantal internetbellers boven de 75 jaar toe van 18,3% in 2019 tot de eerder genoemde 42,4% in 2021 (+131,7%).
Op het moment dat eenzaamheid een grotere rol dan ooit speelde door de coronapandemie, weken ouderen dus steeds meer uit naar het internet om de eenzaamheid te bestrijden.
Slechte internetverbinding gooit roet in het eten
Toch was het voor de ouderen niet altijd even makkelijk om stabiel verbinding te maken met hun (klein)kinderen en andere geliefden. Storende beelden en wegvallende audio behoorden voor velen tot de ervaring bij het internetbellen. Ouderen die kampten met deze problemen, werden ontmoedigd om het contact digitaal te behouden.
Regelmatig werden dit soort problemen veroorzaakt door een slechte internetverbinding. Er zijn nog steeds veel gebieden in Nederlandse provincies waar een verbinding van 100 Mbps niet beschikbaar is. Er zijn zelfs nóg meer gebieden in Nederland waar een internetverbinding van 1 Gbps niet stabiel mogelijk is.
Provincies met het laagste dekkingspercentage 100+ Mbit/s
- Zeeland (dekkingspercentage 100+ Mbit/s: 96,3%)
- Friesland (dekkingspercentage 100+ Mbit/s: 97,5%)
- Groningen (dekkingspercentage 100+ Mbit/s: 97,9%)
Provincies met het laagste dekkingspercentage 1.000+ Mbit/s
- Groningen (dekkingspercentage 1.000+ Mbit/s: 60,9%)
- Friesland (dekkingspercentage 1.000+ Mbit/s: 64,8%)
- Limburg (dekkingspercentage 1.000+ Mbit/s: 78,0%)
Gemeentelijk niveau
Kijkend naar de gemeenten waar een internetverbinding van minder dan 100 Mbps het meeste voorkomt (en het dus lastig is voor ouderen om digitaal in contact te blijven), kunnen we deze lijst samenstellen:
Top 5 Nederlandse gemeenten met het laagste dekkingspercentage 100+ Mbit/s
- Sluis (90,4%)
- Pijnacker-Nootdorp (90,6%)
- Borsele (90,6%)
- Westerkwartier (90,7%)
- Noardeast-Fryslân (91,8%)
Het zijn vaak de gemeenten buiten de grote steden waar het dekkingspercentage laag uitvalt. Dit zijn over het algemeen juist de plekken waar de meeste ouderen wonen.
Ook het dekkingspercentage 1.000 Mbit/s valt in deze gemeenten doorgaans laag uit. Een uitzondering op deze regel is de Zeelandse gemeente Borsele, waar het dekkingspercentage 1.000 Mbit/s slechts 0,7% afwijkt van het dekkingspercentage 100 Mbit/s.
Dit zijn de gemeenten met het laagste dekkingspercentage, gesorteerd per Nederlandse provincie.
Zuid-Holland: gemeenten met het laagste dekkingspercentage 100+ Mbit/s
- Pijnacker-Nootdorp (90,6%)
- Westland (91,9%)
- Midden-Delfland (92,3%)
Noord-Holland: gemeenten met het laagste dekkingspercentage 100+ Mbit/s
- Waterland (95,7%)
- Wormerland (95,8%)
- Drechterland (96,8%)
Utrecht: gemeenten met het laagste dekkingspercentage 100+ Mbit/s
- Lopik (94,4%)
- Stichtse Vecht (96,4%)
- De Ronde Venen (97,4%)
Zeeland: gemeenten met het laagste dekkingspercentage 100+ Mbit/s
- Sluis (90,4%)
- Borsele (90,6%)
- Noord-Beveland (92,5%)
Noord-Brabant: gemeenten met het laagste dekkingspercentage 100+ Mbit/s
- Eersel (95,9%)
- Boxtel (96,8%)
- Moerdijk (96,9%)
Limburg: gemeenten met het laagste dekkingspercentage 100+ Mbit/s
- Vaals (95,0%)
- Gulpen-Wittem (96,1%)
- Voerendaal (96,9%)
Gelderland: gemeenten met het laagste dekkingspercentage 100+ Mbit/s
- Voorst (96,1%)
- Oss (98,4%)
- Lingewaard (98,5%)
Flevoland: gemeenten met het laagste dekkingspercentage 100+ Mbit/s
- Dronten (99,5%)
- Lelystad (99,7%)
- Almere (99,7%)
In Flevoland zijn de dekkingspercentages over het algemeen zeer hoog. De gemeente Urk heeft zelfs een dekkingspercentage van 100%. Noordoostpolder en Zeewolde doen het ook beslist niet slecht met percentages van 99,9 en 99,8 procent. Zelfs op het gebied van 1.000+ Mbit/s weet de provincie een dekkingspercentage van minstens 99,2% te behalen. Daarmee is Flevoland de provincie met de beste internetverbinding van Nederland.
Overijssel: gemeenten met het laagste dekkingspercentage 100+ Mbit/s
- Olst-Wijhe (96,4%)
- Tubbergen (98,4%)
- Rijssen-Holten (98,8%)
Drenthe: gemeenten met het laagste dekkingspercentage 100+ Mbit/s
- Westerveld (94,7%)
- Noordenveld (95,1%)
- Midden-Drenthe (96,2%)
Groningen: gemeenten met het laagste dekkingspercentage 100+ Mbit/s
- Westerkwartier (90,7%)
- Midden-Groningen (94,0%)
- Het Hogeland (96,8%)
Friesland: gemeenten met het laagste dekkingspercentage 100+ Mbit/s
- Noardeast-Fryslân (91,8%)
- Waadhoeke (95,5%)
- Achtkarspelen (96,4%)
Nederlandse gemeenten met de meest ernstige eenzaamheid
In sommige Nederlandse gemeenten is de eenzaamheid ernstiger dan in andere.
<iframe class=”localfocusvisual” frameborder=”0″ style=”width:100%;height:550px;overflow:hidden” src=”https://localfocuswidgets.net/62ea322120288″></iframe>
Zuid-Holland: gemeenten met de meest ernstige eenzaamheid
- Rotterdam (16,2%)
- Den Haag (16,1%)
- Schiedam (14,9%)
Noord-Holland: gemeenten met de meest ernstige eenzaamheid
- Amsterdam (14,8%)
- Diemen (13,2%)
- Zaanstad (12,4%)
Utrecht: gemeenten met de meest ernstige eenzaamheid
- Utrecht (11,6%)
- Amersfoort (10,5%)
- Veenendaal (10,4%)
Zeeland: gemeenten met de meest ernstige eenzaamheid
- Vlissingen (14,1%)
- Sluis (14%)
- Terneuzen (13,6%)
Noord-Brabant: gemeenten met de meest ernstige eenzaamheid
- Eindhoven (14%)
- Tilburg (12,9%)
- Bergen op Zoom (12,7%)
Limburg: gemeenten met de meest ernstige eenzaamheid
- Heerlen (16,6%)
- Kerkrade (15,5%)
- Maastricht (15,2)
Gelderland: gemeenten met de meest ernstige eenzaamheid
- Arnhem (14%)
- Nijmegen (12,6%)
- Tiel (12,2%)
Flevoland: gemeenten met de meest ernstige eenzaamheid
- Almere (12,4%)
- Lelystad (12,3%)
- Zeewolde (9,5%)
Overijssel: gemeenten met de meest ernstige eenzaamheid
- Enschede (13,3%)
- Almelo (13,2%)
- Hengelo (12%)
Drenthe: gemeenten met de meest ernstige eenzaamheid
- Emmen (11,7%)
- Hoogeveen (10,5%)
- Meppel (10,2%)
Groningen: gemeenten met de meest ernstige eenzaamheid
- Groningen (12,4%)
- Appingedam (11,8%)
- Delfzijl (11,8%)
Friesland: gemeenten met de meest ernstige eenzaamheid
- Vlieland (10,5%)
- Leeuwarden (10,1%)
- Schiermonnikoog (9,6%)
Wanneer we kijken naar de Nederlandse gemeenten waar de meeste mensen kampen met ernstige eenzaamheid, komen we uit op de volgende lijst:
Top 5 Nederlandse gemeenten met de meest ernstige eenzaamheid:
- Heerlen (16,6%)
- Rotterdam (16,2%)
- s-Gravenhage (16,1%)
- Kerkrade (15,5%)
- Maastricht (15,2%)
Deze gemeenten zijn het slechtste af
Gemeenten die kampen met zowel veel eenzaamheid als een slechte internetverbinding, trekken aan het kortste eind.
Voorbeelden van dit soort gemeenten, zijn:
- Sluis. Met een dekkingspercentage (100+ Mbit/s) van 90,4% en 14% ernstige eenzaamheid in de gemeente, kan het in Sluis erg lastig zijn voor ouderen om eenzaamheid tegen te gaan.
- Boxtel. Een eenzaamheidspercentage van 10,6% gecombineerd met een dekkingspercentage (100+ Mbit/s) van 96,8% maakt dit een lastige plek voor eenzame ouderen om digitaal contact te onderhouden.
- Moerdijk. Met een dekkingspercentage (100+ Mbit/s) van 96,9% en 10,1% ernstige eenzaamheid is het voor de ouderen in de gemeente Moerdijk vaak lastig om de (klein)kinderen en andere dierbaren regelmatig te zien.
Dit heeft mogelijk een versterkend effect. Jonge mensen die wonen op een plek waar het internet te wensen overlaat, zijn eerder geneigd om de gemeente te verruilen voor een woonplaats met beter internet. Door de verhuizingen blijft doorgaans enkel de oude kern van de woonplaats over. Zij komen vervolgens te kampen met ernstige eenzaamheid.
Begrippen
Eenzame ouderen: ouderen die een emotionele band met anderen missen en daardoor mogelijk gevoelens van verdriet en isolement ervaren.
100 Mbps: een internetsnelheid van 100 Megabit per seconde. Dit is vrij gemiddeld op het gebied van internetsnelheid.
Ouderen: mensen van 75 jaar en ouder.
Bronnen en informatie
Op basis van data van het CBS, de Rijksoverheid, het RIVM en het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft DSIT een onderzoek laten uitvoeren naar de rol van slecht internet bij de eenzaamheid van ouderen.
Hierbij is gebruikgemaakt van de meest recente informatie.
